CHINA
Mga Dinastiya sa China
1. Zhou o Chou (112 B.C.E. – 221 B.C.E.).
· Naipasa sa dinastiyang Zhou ang “Basbas ng Langit” at ang titulo na “Anak ng Langit”.
· Naimbento ang bakal na araro.
· Ipinagawa ang mga irigasyon at dike laban sa pagbaha ng Huang Ho.
· Nagpagawa ng mga kalsada at sumulong ang kalakalan.
· Naimbento ang sandatang crossbow at bumuo ng hukbong nakakabayo at gumamit ng chariot.
· Dahil malawak ang teritoryo ang Zhou, humina ang control nito sa mga nasasakupang estadong lungsod.
· Nauwi ito sa panahon ng digmaan ng mga estado o warring states.
· Lumitaw ang pilosopiyang Confucianism at Taoism.
· Si Confucius ang naghain ng solusyon sa kaguluhan ng lipunan.
2. Qin o Ch’in ( 221-206 B.C.E).
Dinastiyang Qin
Zheng
Great Wall Of China
· Nagapi ng Qin ang mga kalabang estado sa ilalim ng pamumuno ni Zheng.
· Napabagsak ni Zheng ang Zhou noong 221 B.CE.
· Idiniklara ni Zhen gang sarili bilang si Shi Huangdi o Shi Huang Ti, na nangangahulugang “Unang Emperador”.
· Naganap ang kosolidasyon sa China sa panahon ng Qin.
· Pinili ni Shih Huangdi bilang tagapayo ang mga iskolar ng pilosopiyang Legalism.
· Kailangang malulupit ang batas at mabibigat ang parusa upang maabot ang kaayusan, ayon sa Legalism.
· Si Li Xi, isa sa mga legalista, ang nagaing punong ministro ni Shih Huangdi.
· Ayon kay Li Xi, makasasama sa China ang maraming libro at ideya na tumutuligsa sa Qin.
· Sinunog ang lahat ng libro sa China at maraming skolar ang hinuli at piñata, iniwan lang ang mga aklat tungkol sa agrikultura, medisina, at mahika.
· Inutos ni Shih Huangdi na ipatayo ang Great Wall Of China bilang proteksyon sa pagatake ang mga kalaban.
· Sa pagkamatay ni Shih Huangdi bumagsak din ang dinastiyang Qin.
3. Han (206 B.C.E – 220 C.E.).
Dinastiyang Han
Liu Bang
Wudi
Silk Road
· Kinikilala ang Han bilang isa sa mga dakilang dinastiya sa China.
· Itinatag ito ni Liu Bang noong 206 B.C.E.
· Pinalitan niya ang mararahas na patakaran ng Qin.
· Ang Confucianism ang naging opisyal na pilosopiya.
· Natamo ng Han ang tagumpay sa panahon ni Wudi o Wu ti.
· Pinalawak ni Wudi ang teritoryo ng Han sa pamamagitan ng pagsakop ng iba pang teritoryo.
· Sa panahon ng Han napatanyag ang Silk Road, isang ruta ng kalakalan.
· Sa tala ang dinastiang Han, nakarating sa Rome ang isang pangkat ng mga Tsinong juggler.
· Nakarating sa rome ang seda ang China na tinatawag na seres.
· Sa dinastiyang ito naimbento ang papel, porselana, at water-powdered mill.
· Nabuhay sa panahong ito si Simaqien, ang dakilang historyador ng China.
4. Sui (589 – 618 C.E).
Dinastiyang Sui
Grand Canal sa China
· Mabilis na pumalit ang Sui pagkatapos bumagsak ang Han.
· Napasok din sa China ang mga nomadikong mandirigma.
· Watak-watak ang China nang may 400 na taon.
· Umabot ang Buddhism sa China.
· Bumalik ang konsolidasyon.
· Itinatag ito ni Yang Jian.
· Itinayo ang Grand Canal.
5. Tang (618-907 C.E.).
Dinastiyang Tang
Li Yuan
Woodblock Printing
· Labis na nagdusa ang mga magsasaka dahil ginamit silang manggagawa sa proyekto ng Sui.
· Nag-alsa sila na pinamunuan ni Li Yuan na itinatag ang dinastiyang Tang.
· Tinawag si Li Yuan na Emperador Tai Cong.
· Pangalawa ang Tang sa mga dakilang dinastiya ng China.
· Naimbento sa panahong ito ang woodblock printing. At napabilis angpaggawa ang mga kopya nganumang sulatin.
1. 6.Song o Sung (960-1278 C.E.).
1.
Dinastiyang Song
Gun Powder
Foot Binding
Heneral Zhao Kuangyin
· Watak-watak muli ang China ng bumagsak ang Tang.
· Ikatlo sa mga dakilang dinastiya ang Song.
· Itinatag ito ni Heneral Zhao Kuangyin.
· Nag patuloy ang pagsalakay ang pagsalakay ng pangkat-etniko sa Hilangang Asya.
· Kahit nasakop sila ng mga nomadiko patuloy pa rin ang pamumulaklak ng sining at panitikan.
· Naimbento ang gun powder.
· Nagsimula ang tradisyon ng footbinding sa nga babae.
· Lumitaw ang Neo-Confucianism na binuo ni Zhuxi.
7. Yuan (1278-1368 C.E.).
Dinastiyang Yuan
Kublai Khan
Marco Polo
· Daidu ang naging kapital ang Yuan – unang banyagang dinastiya ng China.
· Si Kublai Khan ang nagtatag ng dinastiyang Yuan.
· Ipinairal ng Mongol ang Confucianism bilang pilosopiya.
· Nasa mataas na posisyon ang imperyo ng mga Mongol.
· Nagkaroon ng maraming manglalakbay sa Yuan at isa na doon si Marco Polo.
8. Ming (1368-1644 C.E.).
Ming
· Pinalitan ng mahihinang emperador si Kublai Khan.
· Noong 1368 napabagsak ng hukbo ni Zhu Yuanzhang ang Mongol sa Daidu at itinatag ang Ming.
· Ang Ming ang ikaapat sa mga dakilang dinastiya sa China.
· Nanumbalik ang mga Tsino sa pamamahala sa kanilang bansa.
KOREA
Dangun
· Ayon sa mga iskolar nagkaroon ng hiwa-hiwalay na estadong pamayanan sa Korea noong panahon ng Bronse(3000-300 B.C.E.).
· Isa sa pinakamalakas ay ang Gojoseon na itiantag ni Dangun.
· Mula sa pagiging estadong pamayanan, ito ay naging kaharian.
· Nasakop ng Han ng China noong 109 B.C.E. and Gojoseon.
· Nagpatuloy ang pangningibabaw ng Tsino hanggang 313 C.E.
2. Tatlong Kaharian (313-668 C.E.).
Mapa ng Tatlong Kaharian
· Unti-unting lumitaw ang tatlong kaharian ng Korea sa timog na bahagi: ang Goguryeo(37 B.C.E.-668 C.E.), Baekje (18 B.C.E-663 C.E.), at Silla (57-668 C.E.).
· Tinawag ito bilang panahong ng Tatlong Kaharian.
· Unang nabuo sa tatlo ang Goguryeo noong 37 B.C.E.
· Noong 313 B.C.E. tinalo ang Goguryeo ang hukbong Tsino.
· Nabuo ang Baekje sa timog-silangan malapit ang pakikipag-ugnayan nito sa China at Japan.
· Ang lipunan ang tatlong kaharian ay pinamumunuan ng mga aristokratikong mandirigma.
· Hiniram nila ang sistema ang pamahalaan ng Han sa China, ang Buddhism, at ang tradisyon ng pagsusulat ng kasaysayan.
3. Pinag-isang Silla (668-935 C.E.).
Silla
· Noong ikaanim na siglo ang Baekje at Goguryeo ay pinahina ng mga sigalot na kaharian.
· Samantala, ang Silla ay nasa ilalim ng pamumuno ng magaling na hari na may planong sakupin nag katabing kaharian.
· Unang bumagsak nag Baekje at sumunod ang Goguryeo.
· Dahil ditto napag-isa ng Silla ang halos kabuuan ng Korea.
· Matapos ang pitong taon, napatalsik ng Silla ang mga Tsino sa Korea.
4.Balhae (698-926 C.E.).
· Ang Balhae ay itinatag ni Dae Joyong.
· Matatagpuan ang Balhae sa hilaga ng Korea at umaabot hanggang sa Manchuria.
· Ang kultura nito ay pinag-sanib ng Tang at Goguryeo.
· Noong ika-10 siglo nasakop ito ng mga nomadikong Khitan.
5. Goryeo o Koryo (918-1392 C.E.).
Goryeo
Celadon
Movable Metal-type Printing
Selected Teachings of Buddhist Sages and Seon Masters
· Ang Goryeo ay itinatag ni Wang Geon. Ang pangalang Korea ay nagmula sa kahariang ito.
· Ang buong Korea ay napasailalim sa iisang kaharian.
· Sa larangan ng sining, nakalikha ang Goryeo ng sariling istilo ng porselana na tinatawag na celadon.
· Sa teknolohiya, lalo pang pinaunlad ang woodblock na paglilimbag at naimbento ang movable-type an paglilimbag.
· Inilimbag gamit ang movable metel-type ang Jikji schimche yojeol (Selected Teachings of Buddhist Sages and Seon Masters).
6. Joseon o Yi (1392-1910 C.E.).
Joseon
Yi Seong-gye
Hangul
Turtle Ship
· Ito ang pinakahuli at pinakamahabang dinastiya ang Korea.
· Itinatag ito ni Yi Seong-gye.
· Inilipat niya ang kabisera ng Hanseong(ngayon ay Seoul)
· Sa panahon ni Haring Sejong siya ay tinaguriang “Ang Dakila”
· Kautusan ni Haring Sejong na bumuo ang mga iskolar ng alpbetong Korean – ang hangul o Hunmin Jeogeum.
· Mahalaga rin ang kontribusyon ni Admiral Yi Sunsin sa labanang dagat. Inembento niya ang turtle ship.
· Ang lipunan ng Korea ay binubuo sa apat na uri: ang yangban, chung-in, yangmin, at chonmin.
JAPAN
Mga Dinastiya sa Japan
1. Ang Liping Yamato at Nara.
· Ito ang paglaganap ng impluwensyang Tsino at Japan.
· Naging tulay ang Korea sa pagdating ng Buddhism at Confiucianism.
· Itinayo ang lunsod ng Nara noong 710 C.E.
2. Ang Fujiwara (794-1185 C.E).
Fujiwara
Calligraphy
The Tale of Genji
Bushi
Samurai
· Itinayo ang kapital ng Japan sa Heian.
· Si Fujiwara Kamatari ang batang emperador na naging regent.
· Ang regent ang siyang namamahala sa ngalan ng emperador.
· Namayantag ang eleganteng pagsususlat ng tula, sining ng calligraphy, at pananamit.
· Naisulat sa panahong ito ang dakilang nobela na The Tale of Genji ni Murasaki Shikibu o Lady Murasaki.
· Nagkaroon ng labanan ng mga angkang aristokratiko sa huling bahagi ng panahong Heian,
· Lumitaw ang grupong bushi at samurai.
· Nabuo ang trdisyong military na nakapaloob sa Bushido.
· Pagkatapos ng Heian ay sumunod ang bakufo.
3. Ang Minamoto (1185-1333 C.E.).
Pwersa ng Minamoto
Kamakura
Daimyo
· Unang shogunato sa Japan ang Minamoto.
· Ang KAMAKURA ay ang setro ng pamahalaan.
· Aristokratikong bushi at samurai ay nangingibabaw sa panahon ng Minamoto.
· Ang Sistemang Pyudal ay namayani sa panahon na ito kung saan ang mga daimyo ay kailangang sumunod sa shogun.
· Kamikaze ay ang banal na hangin ng mga hapones.
· Kami ay ang espiritu ng mga hapones.
4. Ang Ashiga (1333-1568 C.E.).
Ashiga
· Muromachi ay ang sentro ng pamahalaan ng Ashikaga.
· Sumiklab ang digmaang sibil noong 1573.
· Natapos ang pamumuno ng Ashikaga noong 1568.
5. Ang Shogunato ng Tokugawa (1600-1868 C.E.).
Shogunato
Oda Nobunaga
Toyotomi Hideyoshi
Tokugawa Ieyasu
Shimpan Daimyo
Fudai Daimyo
Tozama Daimyo
Kabuki
Isang Halimbawa ng tulang Haiku
· Ang tatlong dakilang mandirigma: Oda Nobunaga, Toyotomi Hideyoshi, at Tokugawa Ieyasu.
· Si Oda Nobunaga ay isang makapangyarihang daimyo.
· Pinatay siya ng sarili nitong vassal noong 1582.
· Ipinagutos ni Toyotomi Hideyoshi ang direktang pagbubuwis sa mga magsasaka pagkatapos niyang palitan si Oda Nobunaga.
· Namatay siya noong 1598.
· Tokugawa Ieyasu ay ang pumalit kay Toyotomi Hideyoshi matapos matalo ang iba pang karibal sa digmaan.
· Itinatag ni Ieyasu ang isang sentralisadong pamahalaang militar.
· Ang tatlong uri ng daimyo: ang shimpan daimyo, fudai daimyo, at tozama daimyo.
· Lumitaw sa panahong ito ang kabuki na isang uri ng teatro.
· Lumitaw din ang haiku na isang uri ng tula.
Hilagang Asya
1. Ang mga Imperyo bago ang mga Mongol: Hun at Xiongnu
Hun
Xiongnu
Attila
· Ang imperyong ito ay estadong pantribu.
· Ipinatupad ni Maodun ang masalimuot na hirarkiya ng hukbo.
· Noong ika-2 siglo B.C.E., nanalanta ang mga Xiongnu at China sa panahon ng dinastiyang Han.
· Sa ilalim naman ni Attila, ang imperyong Hun ay lumusob mula sa Gitnang Asya.
1. Imperyong Mongol (1206-1368 C.E.).
Genghis Khan
Ger
· Itinatag ito ni Temujin noong 1206.
· Ger ang tawag sa kanilang tirahan.
· Kuriltai ang tawag sa isang pagtitipon ng mga ninuno ng iba’t-ibang tribung Mongol.
· Ginawaran si Temujin ng titulong Genghis Khan na ibig sabihin ay universal ruler
· Ang mga nasakop ng Imperyong Mongol ay hinati ni Genghis Khan sa kanyang apat na anak – tinatawag itong khanate.
· Ang bawat khanato ay may partisipasyon sa digmaan: Dakilang Khanato sa Mongolia at Silangang Asya, Khanato sa Turkestan, khanato sa Persia, at Golden Horde.
2. Pananalakay ni Timur (1370-1405)
Imperyong Turk
· Mula sa Hilagang Asya ang Turkong Ottoman noong ika-10 siglo.
· Nakatira sila sa mga tolda na tinatawag na yurt.
· Tinanggap nila ang relihiyong Islam at ibang bahagi ng kulturang Persian.
· Noong 1299, itinatag ni Osman ang isang maliit na estado na may malakas na hukbo.
Ikalimang Pangkat
II- Mendel
Silvero, Romelyn Mae L.
Leyson, Shallal M.
Madale, Franklin V.
Maglente, Crislyn
Matic, Marc Lorenze
Molina, Sharah Mae
Mordeno, Anthea M.
Sa Pamamatnubay ni:
Gng. Daisy Parchamento
Araling Panlipunan-II Teacher
MGA PINAGKUNAN:
ASYA PAG-USBUNG NG KABIHASNAN (2ND YEAR TEXTBOOK)
WIKIPEDIA.COM
GOOGLE PICTURES
GOOGLE MAPS
